อาการบ่งชี้ของโรคเชื้อราผิวหนัง
อาการคัน ที่เกิดขึ้นกับร่างกายของเรานั้น ส่งผลเสียต่อสุขภาพ และสร้างความรำคาญ
ให้กับผู้ที่ประสบปัญหาเป็นอย่างมาก เพราะอาจรบกวนการทำงาน การนอน เป็นต้น
อาการคันตามผิวหนังสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ และกลุ่มอาการที่พบได้บ่อยที่สุด ก็คือ โรคเชื้อราของผิวหนังชั้นนอก หรือโรคเชื้อราผิวหนัง
จำพวก กลาก เกลื้อน และการติดเชื้อแคนดิดา (Candida Albicans) เชื้อราที่ผิวหนัง
สามารถเกิดได้ทุกส่วนของร่างกายตั้งแต่หนังศีรษะ จนถึงปลายเท้า เช่น หนังศีรษะ ใบหน้า ลำคอ ลำตัว ขาหนีบ รักแร้ เท้า เล็บ ซอกนิ้ว
โดยอาการที่พบบ่อยมีดังนี้
- ผิวหนังมีการอักเสบ แดง มีสะเก็ดเป็นขุยขาว อาจมีตุ่มอยู่รอบ ๆ มีอาการคันมาก อาจมีน้ำเหลืองซึม และทำให้ผิวหนังหนาได้
- เป็นผื่นนูนแดง เป็นวงหรือมีขอบนูนแดง ขนาดประมาณ 4-5 มิลลิเมตร จำนวนหลาย ๆ วง พร้อมกับผิวมีขุยชัดเจน อาจลามหรือรวมกันเป็นวงใหญ่
- เล็บขุ่นเป็นสีขาวปนเหลือง หนา ผิวเล็บขรุขระ ไม่เรียบ เล็บจะเปราะ หักง่าย มักเป็นจากปลายเล็บเข้าไปหาโคนเล็บ
อาการจากการติดเชื้อราในรูปแบบต่าง ๆ
กลาก เกิดจากเชื้อราในกลุ่ม Dermatophytes ซึ่งเชื้อของกลากนั้น สามารถติดต่อได้ง่าย ไม่ว่าจะติดต่อจากคนสู่คน จากสัตว์สู่คน หรือจากสิ่งแวดล้อมไปสู่คนก็ได้ โดยมีปัจจัยที่ทำให้เกิดได้หลายอย่าง เช่น ภูมิคุ้มกันต่ำ อยู่ในบริเวณที่อับชื้น คลุกคลี หรือสัมผัสกับคนหรือสัตว์ที่มีเชื้อ หากรับเชื้อมาแล้ว ก็สามารถเกิดขึ้นได้ในหลายตำแหน่งของร่างกายตั้งแต่ศีรษะจรด ปลายเท้า
อาการของกลาก มักมีอาการคัน ผื่นเป็นผื่นสีแดง มีขอบเขตชัดเจน มีรูปร่างเป็นวงกลมหรือวงแหวน ขอบภายนอกมักมีสีเข้มกว่าผิวหนังด้านใน ถ้าลุกลามขยายออกมากขึ้นจะเห็นผื่นรูปวงแหวนมีขอบเขตชัดเจนยิ่งขึ้น อาจจะพบขุย ถ้าเป็นนานๆ จะแห้งเป็นสะเก็ด
อาการของโรคกลากที่พบบ่อย มีการเรียกแตกต่างกันตามบริเวณที่พบ ดังนี้
- ฮ่องกงฟุต หรือ น้ำกัดเท้า ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อรา Trichophyton Spp. ที่ซอกนิ้วเท้าและเท้า ทำให้เกิดตุ่มน้ำใส ผิวหนังซีดขาว ลอกหลุด
มีอาการคัน ร่วมกับกลิ่นเหม็น อักเสบ แดง และปวด - สังคัง ส่วนมากเกิดที่ขาหนีบ มีอาการคันมาก เป็นผื่น มีขอบสีชมพูแดงชัดเจน และตุ่มที่ขอบ ลามออกได้
- กลากตามตัว มีอาการผื่นชมพูแดง ขอบชัด และตรงกลางราบ
- เชื้อราที่เล็บ มักเกิดที่เล็บเท้า ทำให้เล็บขุ่นเป็นสีขาวปนเหลือง หนาขึ้น ผิวเล็บขรุขระ ไม่เรียบ เล็บจะเปราะ หักง่าย มักเป็นจากปลายเล็บเข้าไปหาโคนเล็บ
- เชื้อราที่หนังศีรษะ อาจทำให้เส้นผมเปราะหักง่าย เหลือแต่ตอ เป็นจุดดำ ที่หนังศีรษะได้ และกลากชนิดนี้พบได้บ่อยในเด็ก
เกลื้อน เกิดจากเชื้อรากลุ่ม มาลาสซีเซีย เฟอร์เฟอร์ (Malassezia furfur) ซึ่งเป็นเชื้อราที่พบได้ที่ผิวหนังตามธรรมชาติ ปกติเชื้อรานี้จะไม่ส่งผล
หรืออาการจนกว่าจะมีปัจจัยส่งเสริมให้เชื้อราเจริญงอกงาม เช่น การมีเหงื่อ และอับชื้น
อาการของเกลื้อน ระยะเริ่มแรก จะเป็นจุดเล็ก ๆ มีขุยบาง ๆ กระจัดกระจายไปทั่ว หรือเป็นที่บริเวณรูขุมขน ต่อมาจุดจะค่อย ๆ ขยายโตขึ้นเป็นผื่นราบ วงสี จางกว่าผิวหนังปกติ
เกิดเป็นรอยด่าง พบได้หลายสี เช่น ขาว น้ำตาล แดง ดำ ถ้าเป็นเรื้อรังดวงของเกลื้อนอาจรวมกันเป็นผื่นขนาดใหญ่ โดยปกติมักไม่มีอาการคัน ยกเว้นเวลามีเหงื่อออก
มักพบผื่นตามลำตัว เช่น ที่หน้าอก ท้อง ไหล่ หลัง ช่วงคอ หน้า ตามแขนขาและที่ข้อพับ ได้แก่ รักแร้ และขาหนีบ
การติดเชื้อแคนดิดา (Candida albicans)
เชื้อแคนดิดาเป็นเชื้อยีสต์ที่พบอยู่ตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกายของคนปกติ ซึ่งเชื้อแคนดิดาสามารถก่อโรคได้ถ้ามีสภาวะที่เหมาะสมให้เชื้อเติบโต การติดเชื้อแคนดิดา
มักพบบริเวณที่อับชื้น เช่น ข้อพับ ขาหนีบ รักแร้ ในช่องปาก ในช่องคลอดจะเกิดการติดเชื้อบริเวณผิวหนัง เล็บ และ โรคตกขาว ในผู้หญิง
อาการของการติดเชื้อราแคนดิดา
- ผิวหนัง ผื่นแดง คัน ลามออกเป็นวงเล็กๆ บริเวณที่พบผื่นได้บ่อยคือ ใต้ราวนม ขาหนีบ ก้น ซอกรักแร้ ซอกคอ และซอกนิ้ว บางครั้งพบรูขุมขนอักเสบและตุ่มหนองร่วมด้วย
- ช่องปาก ฝ้าขาวที่ลิ้นหรือกระพุ้งแก้มสามารถขูดออกได้ง่ายโดยไม้กดลิ้น ในผู้ที่ใส่ฟันปลอมอาจพบผื่นแดงอักเสบเรื้อรัง
บริเวณที่สัมผัสกับฟันปลอมหรือแผลแดงแตกบริเวณมุมปาก - เชื้อราในช่องคลอด อาการ ตกขาว ร่วมกับอาการคันหรือแสบที่บริเวณช่องคลอด
- อวัยวะเพศชาย ผื่นสีขาวหรือตุ่มหนองที่ปลายของอวัยวะเพศ อาจพบเป็นแผลร่วมด้วยได้
บทความทางการแพทย์
ภก.ดร.วิรัตน์ ทองรอด คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียติ พญ.พงศ์รวี โอแสงธรรมนนท์ แพทยศาสตร์บัณฑิต คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. 2537 ผศ.พญ.จรัสศรี ฬียาพรรณ ภาควิชาตจวิทยา คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล พ.ญ.จรัสศรี ฬียาพรรณ ภาควิชาตจวิทยา คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล